Antroposen’e yerel açıdan bakmak

Barış Onur Örs*

Yerelin yerini merkezin, çoğulun yerini tekilin, farklının yerini aynının, yatayın yerini dikeyin, eğrinin yerini köşenin, yavaşın yerini hızlının, kalitenin yerini niceliğin, memnuniyetin yerini israfın, şehirciliğin yerini aldığı bir çağdayız. köylülüğün yerini alıyor ve doğal varlıklar “kaynak” olarak görülüyor. Bu çağda su boşuna akmıyor, ağaçlar kendi kendine nefes alamıyor. John Zerzan’ın dediği gibi doğa sanki zorunlu çalışmaya mahkum edilmiş gibi.

Yıkıcı ve kalıcı jeolojik-atmosferik değişiklikler yaratan bu dönem, bugün birçok araştırmacı tarafından Antroposen olarak adlandırılmaktadır. Yaygın olarak kabul edilen ve kullanılan bu terim, Yunanca “insan” anlamına gelen ve “insan çağı” anlamına gelen “anthropos” sözcüğünden türetilmiştir. Ancak bu terimi kullanarak, milyonlarca yıldır yeryüzünde varlığını sürdüren tüm insan türüne ve günümüzde çoğunluğu oluştursa da ikincil görülen ve antropojenik etkileri nispeten düşük olan kültürlere haksızlık mı etmiş oluyoruz? ?

ANTROPOSENDE İKLİM ADALETİ VE SINIRSIZ ARZULAR

Tarih öncesi çağlara gitmeden, bilinen ilk yerleşik toplumlardan günümüze kadar geçen zaman dilimini ele aldığımızda bile, dünyanın dört bir yanında devam eden sayısız farklı kültürü, insanlık durumunun tek bir kategorisi içinde ele aldığımızda, insanlığın monokültürünü olduğu gibi kabul etme riskiyle karşı karşıya kaldı. Dünyanın “yoksul” kesimini oluşturan, küresel ısınmadaki rolü göz ardı edilebilecek milyarlarca insan ile karbon salınımının esas sorumlusu olan milyonlarca Avrupa veya Kuzey Amerika vatandaşına eşit sorumluluk yükleme riskiyle… Veya gezegenin her yerinde, çevre bölgelerde, nispeten özerk döngülere sahip yerel kültürlerle ve merkezde. Büyük bir lavabo görevi gören tüketim kültürünü eşitleme riskiyle… İçinde bulunduğumuz yıkıma “insan” sebep olduysa ve biz de “insan”ız, sorunun parçası olmaktan başka seçeneğimiz yok. Ve en iyi senaryoda kendimizi yaşam hızımızı yavaşlatmaya, hareketlerimizi durdurmaya veya azaltmaya yönelik kişisel seçenekleri tartışırken buluruz. Örneğin dünyada su ve enerjinin en yoğun kullanıldığı tarım ve sanayiden bahsetmeden bireylere dikkatli olmalarını tavsiye edebiliriz. Büyüme, ilerleme, kalkınma, gelişme gibi isimlerle sunulan uygarlığın kriterlerini peşinen kabul ederek, yok oluşun sorumluluğunu gezegenin tüm bireylerine eşit şekilde yükleyebiliriz. Ve sonuç olarak kendimizi, Fredric Jameson’un sözleriyle, “gezegenin sonunu hayal etmenin kapitalizmin sonunu hayal etmekten daha kolay olduğu” bir durumda bulabiliriz!

İngiltere merkezli Cambridge Sürdürülebilirlik Komisyonu’nun BM bilgilerine dayanarak hazırladığı 2021 raporu, dünyanın en zengin yüzde 1’inin neden olduğu karbon emisyonlarının, dünyanın en fakir yüzde 50’sinin neden olduğu karbon emisyonlarının iki kat daha yüksek olduğunu belirtiyor. En zengin yüzde 5, 1990 ile 2015 ortası arasındaki karbon emisyonlarındaki artışın yüzde 37’sinden sorumlu. Üstelik küresel ısınmadan en az sorumlu olan yoksul ülkelerde yaşayan insanlar, yani dünya nüfusunun çoğunluğu, küresel ısınmanın etkilerinden en çok zarar gören kesimi oluşturuyor.

Kaz Dağları’nda altın madeni için ağaç kesiminin durdurulduğu zirve ve ikonik simge yapı
tek ağaç

Bütün bu bilgiler “peki ne yapmalı?” Sorunun en bilinen ve kısa cevabı[1] Benim karşılığında hariç tutuyorum: Nüfusu azaltmak. İnsan nüfusunu azaltmak, tüketimi azaltmaktan daha makul bir seçenek olarak tartışmalarda kendine yer bulabilir. Buradan küçük bir pencere açarsak; Peki neden tüketimi azaltmamız gerektiğini söylemekte bu kadar tereddüt ediyoruz? Çünkü bugün artık israfı ve katlanarak artan sınırsız arzularımızı “ihtiyaç” olarak adlandırmaya başladık. Rastgele bir “İktisada Giriş” kitabının ilk sayfasını açtığımızda, insanın sınırsız ihtiyaçlarına ve kaynakların sınırlılığına gönderme yapıldığını görürüz ve iktisat, bu sınırlamaları aşmanın bilimi olarak karşımıza çıkar. Yani egemen paradigma, ihtiyaçların sonsuzluğunu doğal bir olgu olarak kabul ederken, kaynak olarak adlandırdığı doğal varlıkların sonluluğunu aşılması gereken bir sorun olarak görmektedir. Böylece açgözlülük kanaate, eksiklik yeteneğe, tasarım ise yeteneğe yol açar.[1] Doğal olan galip gelir ve doyumsuz arzular “ihtiyaç” adı altında rasyonelleştirilerek ekonomik büyümenin tarafı belirlenir. Sonsuzluğun yönü elbette sona doğrudur. Sınırlar çeperde, kırsalda, vahşi coğrafyalarda, mikrokültürlerde, kapalı toplulukların kapalı ekonomilerinde, merkezden bağımsız hareket etmeye devam eden özerk yapılar içerisinde ve yerellikte bulunmaktadır. Büyümenin yönü “sıfır maliyet” olarak kabul edilen doğal varlıklara doğru yönelmekte ve sınırsız talepler üzerine örgütlenen ekonomi tüm bu “dışsallıkları” içererek ilerlemektedir.

Bu ilerlemede doğal varlıklara “kaynaklar”, doğaya ise “çevre” adı verilmekte olup bu durum merkezden bir bakışı yansıtmaktadır. Dışarıya, yani “çevreye” doğru atılan her adım, işgalden sonra başarının göstergesi, büyüme ve gelişmenin ya da medeniyetin ölçüsü olarak bir zafer atmosferi içinde sunuluyor. Elde edilen ve daha sonra Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) gibi ekonomik terimlerle adlandırılan “ganimet”, merkezde yaşayanlara eşit olmayan bir şekilde dağıtılıyor. Yüzyıllardır ilerleme, gelişme, modernleşme gibi isimlerle rasyonelleştirilen, düşman kanununu uygulayarak devam eden bu kaba ekonomik modele değil, doğal alanlardan elde edilen “ganimetlerin” eşit paylaşımına kentliler itiraz etti. doğaya aykırı. Ta ki yirminci yüzyılın son çeyreğine doğru gözle görülür, geri döndürülemez çevresel değişimlerle birlikte bu maliyet kaleminin “sıfır” olmadığı anlaşıldı.

Günümüzde, son 12 bin yıldır ılıman, yağışlı, istikrarlı ve öngörülebilir iklim koşullarına sahip olduğu kabul edilen Holosen dönemini takiben, aşırı ısınmayla birlikte kalıcı bir dengesizliğe dönüşen içinde bulunduğumuz zaman dilimini net bir şekilde ayırt edebiliyoruz. Diğer dönemlerden gelen insanoğlunun etkisiyle gezegenin ve ani iklim değişikliklerinin etkisi. İhtiyacı hissediyoruz. Bu zaman diliminin isimlendirilmesinde Kapitalosen gibi pek çok alternatif öne sürülse de Antroposenin kullanımı günümüzde bilim insanları tarafından geniş çapta kabul görmektedir.

YEREL VE ​​ORTAK MALLARI SAVUNMAK

Birleşmiş Milletler Dünya Nüfus Fonu’na göre dünya nüfusunun yarısı hâlâ kırsal bölgelerde yaşıyor. Bu oran 1900’lü yılların başından günümüze kadar kentleşme lehine artış gösterse de ülke bazında grafiklere baktığımızda doğrusal bir artışın ardından bu artışa karşı bir direncin olduğunu görüyoruz. Bugün kır-kent oranının yüzde 50’lere ulaşması ve bu noktada ciddi bir dirençle karşılaşması, niceliksel birikimin ardından niteliksel bir dönüşümün arifesinde olduğumuzun habercisi gibi görünüyor. Ekonomik büyüme merkezden çevreye, kentlerden kırsala doğru devam ederken, vadileri, ormanları sarartıp şirketleri yeşillendirirken, kırsalda, çevrede, ekonomik olarak “dışsallaştırılan” yerlerde ciddi bir dirençle karşılaşıyor. Bu direnişin bir kısmı sistemin iç çelişkilerinden, bir kısmı doğal düzensizliklerden, bir kısmı da merkeze entegre olamayan halkların yerleşik kültüründen kaynaklanmaktadır. Bazen kent çeperlerindeki mahalle dayanışmalarında, ortak üretim pratiklerinde ya da aile üretimi biçimindeki ekonomik katılımlarda bu kültürel öğelerin izlerini bulmak mümkün olabiliyor. Ancak yüzyıllardır kuşaktan kuşağa aktarılan ve çoğunlukla kırsal kesimde “köylülük” olarak tanımlanan yaşam pratiği içinde kendine yer buluyor. Bu direnişi en genel haliyle yerel kültürün metalaşmaya karşı direnişi olarak tanımlayabiliriz.

Dünya Çiftçiler Örgütü veya yaygın olarak La olarak bilinir
Via Campesina.

Üretim uygulamalarındaki kaynak temeli meta olmayan unsurlardan oluşan köylülük sisteminin üretim süreci ve çıktıları da metalaştırmayla daha az ilgilidir (JD Ploeg). Bu açıdan dünyanın farklı coğrafyalarındaki yerel kültürler ve üretim pratikleri arasında benzerlikler buluyoruz. Belirli mekanları ve ilişki ağlarını, “yerellik” ya da benzeri bir kullanımın kendine özgü özellikleriyle eşitleme riskini göze alarak bazı ortak özellikleri ortaya çıkarmak, yerelliğin biricikliğini vurgulamak açısından değerlidir. Başka bir deyişle, yerelliğin benzersizliği aslında farklı yerellerin ortak özelliğidir. Bu özgünlük sayesinde farklılık ve çeşitlilik temelinde birlik kurmamız, her şeyi ölçen ve merkeze alan mevcut ekonomik rasyonelliğe karşı evrensel geçerliliği olmayan çözümler bulmamız mümkün olabilir. Dünyanın farklı coğrafyalarındaki farklı mikro kültürlerin ortak paydaları, yerel halkın mevcut ekonomik paradigma karşısında yaşadığı sorunları da paylaşmış ve Dünya Çiftçiler Örgütü gibi yerelliği ve küçük çiftçiliği savunan küresel derneklerin oluşmasını mümkün kılmıştır. farklı kültürler kendi özgün kimlikleriyle katılabilirler.

Bizi kim besleyecek, ETC Grubu, 2009.

Küreselden yerele baktığımızda yerelin ikincil görülme riski var. Ancak küçükten büyüğe, yerelden küresele ya da Antroposen’e baktığımızda değişimi yaratacak gücü kendimizde bulabiliriz. Evimiz yereldir. Evdeysek evimizi düzenleyebiliriz ama evdeysek diğer evlerle tanışıp ilişkiler kurabiliriz. Ancak evimizden uzaklaştırılmışsak; Mesela kendi kendine akan bir dere iken borulara alınıp bir merkezde birikmeye başlasaydık, doğal bir varlık olsaydık ve artık bir kaynak haline gelseydik, içinde bulunduğumuz gezegenimizdeki değişimlere daha az tepki verirdik. turist gibi hissederiz ve geleceksizliğimizi derin bir kayıtsızlıkla pekiştiririz. Antroposen evden uzaklaşmanın hikayesidir. O halde yapılması gereken, sınırsızlığın imkansız zirvelerinde yüzmek yerine, yuvaya yerleşmektir. Antroposene yerel olarak bakmak da buna karşılık geliyor. Bu makalenin ana tezi sadece yerelin savunulması değil aynı zamanda yerelin yeniden yaratılmasıdır.

Bugün dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 70’i, beslenmesinin tamamını veya büyük bir kısmını köylülerin besin ağından alıyor. Köylü gıda ağı terimi genellikle aileler veya kadınlar tarafından yönetilen küçük ölçekli üreticileri tanımlamak için kullanılır. Bu tanım aynı zamanda çiftçileri, hayvan yetiştiricilerini, çobanları, avcıları, toplayıcıları, balıkçıları, kentli ve yarı kentli üreticileri de kapsamaktadır. Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 30’u, üretim girdilerinden tüketim çıktılarına kadar uzanan ticari süreçleri ifade eden Endüstriyel gıda zinciriyle besleniyor. Köylü gıda ağı toprak, su ve fosil yakıt gibi kaynakların yüzde 25’inden azını kullanırken, endüstriyel gıda zinciri bu kaynakların en az yüzde 75’ini kullanıyor ve toplam tarıma dayalı sera gazı emisyonlarının yüzde 90’ından sorumlu. Bu mevcut veriler, endüstriyel tarımın iddia edildiği gibi açlık sorununu çözmeye yetmeyeceğini, tam tersine kaynakları tüketerek gıda arz garantisini tehdit ettiğini ve yoksulluğu derinleştirdiğini göstermeye yetiyor.

Köylülerin besin ağı, bitkilerden hayvanlara, balıklardan ormanlara kadar endüstriyel zincire göre on ila yüz kat daha fazla biyolojik çeşitliliği besliyor ve ani iklim değişiklikleri başta olmak üzere her türlü krize karşı endüstriyel tarımdan daha dayanıklı. Büyük kapasiteli ve tek taraflı gıda üretimine göre şekillenen endüstriyel gıda üretimi, çok daha kırılgan olup, ormansızlaşmaya ve toprak verimliliğinin kaybına neden olarak ekosistemleri tehdit etmektedir. Küresel iklim değişikliğinden kırsal kesimde yaşayanlar en az sorumluyken, iklim değişikliğinden doğrudan etkilenenler kırsal kesimde yaşayan insanlardır. Ancak tüm bu ani değişimlere direnebilecek veya uyum sağlayabilecek olan, köylü gıda ağı veya köylülük sistemi olarak tanımlanan sosyokültürel mekanizmalardır.

imece Manisa Türkmenköy’de.

Yerellikten, köylülükten, kırsal kültürden bahsettiğimizde aslında fiziksel bir konumu belirtiyoruz. Yabani, yabani ekosistemlere, kültürsüz doğal alanlara daha yakın ve bu alanlarla iç içe geçmiş yaşam pratikleri[1] Biz takımız. Dış etkenlere daha açık, doğa olaylarından daha fazla etkilenen, dolayısıyla doğal süreçlerle işbirliği yapmak zorunda olan bir sistemi kastediyoruz. Köylülük sistemi, yerel bilgiyi nesilden nesile aktararak, olumsuz doğal faktörleri sürdürülebilir ve ekonomik üretimi sağlayacak bir avantaja dönüştürmüştür. Söz konusu olan, endüstriyel gıda zincirinden ziyade, üretim süreçlerinde kaynaklarla sürdürülebilir ilişki kuran, gübre, yakıt, doğal ilaç gibi üretim girdilerini döngüsel olarak sağlayan, böylece üretim maliyetlerini azaltan ve üretime olanak sağlayan ortak kırsal mirastır. küçük ölçekli, geçimlik bir ekonomi. Emeğin aile, topluluk ya da kolektif çalışma biçiminde örgütlendiği, eserlerin önce aile ya da topluluk içinde, ardından yakın çevrede ya da yerel pazarlarda dolaştırıldığı bir mirastır.

Kırsal alanları çevreleyen, farklı rakım, sıcaklık ve nem koşulları ve toprak yapısına sahip alanlar, biyolojik çeşitliliğe olanak sağlayan çok sayıda farklı mikro iklim yaratmaktadır. Bu alanlar iklim değişikliklerine karşı ekolojik direnç alanları olurken, bölgeye özgü üretim pratikleri sergileyen, bölgenin bilgisini koruyan ve aktaran kırsal kültürler de dünyada gıda üretiminin sigortasını oluşturmaktadır. Kırsal kültürü oluşturan iki temel unsurun küçüklük ve çeşitlilik olduğunu söyleyebiliriz. Fiziksel amaçlar üretimin kalitesini ve ölçeğini belirlerken aynı zamanda kültürel çeşitlilik de yaratmaktadır. Bu çeşitlilik sayesinde tohumlar binlerce yıldır korunmakta ve yapay seçilim yoluyla farklı bölgelere adapte edilmektedir. Küçük çiftçiler, iklim koşullarına bağlı olarak doğadan ne üreteceklerine veya toplayacaklarına ve işleyeceklerine karar verme esnekliğine sahiptir. Üretimin küçük olmasından kaynaklanan bu esneklik, aşırı koşullar altında üretim kalemlerini değiştirmelerine ve doğa koşullarına en uyumlu ürünler üretmelerine olanak tanıyor. Büyük ölçekli ve az sayıda ürüne odaklanan gıda sektörünün, tüm yatırımlarını tek bir alana yaptığı için aşırı koşullar altında üretim yöntemini ve ürün tipini değiştiremediği ortaya çıktı. Dolayısıyla büyük ölçekli endüstriyel tarımla bütünleşmiş küresel bir gıda sistemi, kriz zamanlarında gıda tedarik garantisine de tehdit oluşturuyor. Son yıllarda yaşadığımız küresel salgın hastalıklar, savaşlar gibi durumlar, küresel gıda sisteminin ne kadar kırılgan olduğunu göstermiş olmalı.

Günümüzde merkezi bağlardan nispeten uzak, dağlara ve ormanlara bağımlı, gıda üretim süreçlerinde özerk olan insanlar, tüm dünyada mevcut ekonomik sistem tarafından mülksüzleştirilmeye ve mülksüzleştirilmeye devam ediyor. Tohum bilgisini ve kadim üretim yöntemlerini koruyan, dünya gıda üretiminin sigortası olan küçük çiftçiler, neoliberal politikaların bir sonucu olarak şehirlerin çeperinde yaşamaya mahkûm ediliyor ve sanayi zincirini besleyen garantisiz personele dönüşüyor. Bu anlamda Köylü Gıda Ağı olarak adlandırdığımız sosyoekonomik yapı, dünyanın çoğunluğunu oluşturan, yoksul ama küresel ısınmada sorumluluğu en az olan kesimlere daha yakın veya iç içe olan bir çıkar ağını temsil etmektedir. Karbon ayak izi açısından.

HIZLI YAVAŞLAMA, BÜYÜK AZALTMA, KÜRESEL YERELLEŞME

Antroposenin ne zaman başladığına dair tartışmalar devam etse de kırsal kültürel mirasımızın, gezegenimizin belirli bir eşiğe kadar kabul edilebilir bir istikrar içinde var olmasını sağlamada önemli bir rol oynadığını söyleyebiliriz. Bazı araştırmacıların 18. yüzyıl civarındaki Sanayi Devrimi’ne, bazılarının ise İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki büyük hızlanma evresine atfettiği bu eşik, doğanın ve kırsal kültürün artık tamamen ikincil görüldüğü bir ideolojik düzlemle örtüşmektedir. başlangıç ​​tarihi ne olursa olsun. Geçmişte büyük çaplı çevre kıyımının pek çok örneğini bulmak mümkün; Ancak ilk kez bu kadar küresel, koordineli, hızlı ve kesin bir yıkımla karşı karşıya olduğumuzu kabul etmek zorundayız. Bu yıkımın izlerini şehir merkezlerinde, şebekeden uzak yaşamlarımızda, doğal döngülerden ayrılan, eşit birimlere bölünmüş çalışma saatlerimizde görmek kolay olmayabilir. Ekranlarda gördüğümüz küresel ısınma grafiklerinin veya istatistiklerinin etkisi sınırlı olacağından Antroposen’i ancak aniden artan gıda fiyatlarıyla veya bir gün otoyol çökerek işe geç kalmamızla kavrayabiliriz.

Yanan bir yuva.

Ancak kırsal nüfus bu değişimlerin gün geçtikçe farkına varmaktadır. Yer altı sularının azalması, derelerin kuruması, yağmurun havada süzülüp yere düşmemesi, nemin ormana geri dönmemesi, arıların kovanlara eli boş dönmesi, ani böcek istilaları, yangınlar, sel nedeniyle verimli toprak tabakasının azalması, yem ve gıda miktarının artması gübre fiyatları, kaynaklara yönelik saldırılar. şirketlerden, hafriyat ve kereste seslerinden, köylere doğru yürüyen şehirlerden, soylulaşmayla el değiştiren yerlerden, hobi bahçelerinden… Antroposen, bugün evimizden nasıl yavaş yavaş koptuğumuzun hikayesiyse, evimizi tamamen kaybetmek üzere olduğumuzu, hatta küresel şirketlere sığınmış mülteci olduğumuzu söyleyebiliriz. Etrafımızdaki ani değişimlere eşlik eden hafıza kaybı, geleceksizlik hissi, duyarsızlık, atalet, açgözlülük ve hiperkişilik, evden ayrıldığımızı gösteren bariz belirtiler olsa gerek.

Yerelin yukarıda sıraladığımız ortak özellikleri aslında yaşamın temel unsurlarını duyuruyor ve Antroposen’de neler yapmamız gerektiğine dair ipuçları veriyor: Küçüklük, sonluluk, sadelik, çeşitlilik, açıklık, bütünsellik, döngüsellik, tutumluluk, özerklik, benlik. -yeterlilik, dayanışma kültürü, müştereklere sahip çıkma. … Ama bugün tüm bu ilkeleri hayata geçirebilmek için geçmişte olduğundan farklı yollar izlememiz gerekiyor. Çünkü bunları içselleştirmeden hayata geçirmeye çalışmak, imkansız bir geçmişe dönmek istememize neden olabilir ve imkansız geçmiş, en az imkansız gelecek kadar tehlikelidir.

Yine “ucuz” doğasever ya da asimile edilmemiş, bütünlükten ve toplumsallıktan kopuk “kırsal oryantalizm” olarak tanımlanabilecek yerelin romantikleştirilmesi, sorumlu küresel şirketlerin “yeşil aklamasına” katkıda bulunmamıza yol açabilir. yıkım için. Bu nedenle eve dönmenin, evimizi hatırlamanın, evimizi kendimize hatırlatmanın, evimizi yeniden yaratmanın yollarını ararken daha dikkatli olmalıyız. Böyle bir farkındalığa geldiğimizde kent insanı olarak kırsal kesimde kirlilik kaynağı olmak yerine; Yereli, kırsalı, ortak varlıklarımızı savunmanın, yerel çabalara katılmanın ve bu unsurları bulunduğumuz yerde hayata geçirmenin yollarını bulmak mümkün hale geliyor. Ev farkındalığı, içinde yaşadığımız binaların ve üzerinde yürüdüğümüz asfaltın bir zamanlar vahşi alanlar olduğunu hatırlamakla başlar. Ya da yol kenarlarında gördüğümüz pek çok bitkinin son derece besleyici gıdalar olduğunu fark ettiğimizde… Hem dış hem de iç doğamız polikültürden monokültüre dönüşüyor; Sokak, park, sahil gibi ortak alanların her geçen gün çitlerle çevrilerek bizden uzaklaştığını, her geçen gün değişimlere karşı kayıtsız kaldığımızı, iç dünyamızın da aynı şekilde parsellendiğini fark ettikçe. ortak alanlar… Yakın çevremizle bağlarımızı geliştirdikçe uzak mekânlar aramak yerine, içinde bulunduğumuz bağlantılar ağında özgün bir mekân buluyoruz. İnşa etmeye başlayabiliriz. Örneğin bir apartmanın yönetiminde yer almak, çevre düzenlemelerine katılmak, yol kenarlarında küçük ekim alanları oluşturmak, mahalle dayanışmaları ve ortak üretim uygulamaları yapmak, gıda toplulukları kurmak, gıda politikalarında söz sahibi olmak, ortak alanları savunmak ve yepyeni ortak alanlar yaratmak yapabileceğimiz birçok şeyin sadece ilk adımları. . Ve bu ilk adımlar o kadar değerli ki, açıkça bir değişim yaratamasak bile, nerede olursak olalım yerelliği yeniden inşa etmeye başlamamıza, Antroposen’e dair yerel bir anlayış geliştirmemize olanak tanıyor. Bireysel olarak ya da küçük gruplarla yaşayacağımız deneyimler elbette yeterli olmayacaktır. Ancak hafıza ve farkındalık oluşturmak, dış dünyaya olan ilgimizi ve kayıtsızlığımızı ortadan kaldırmak için imkansız mesafeler yerine “şimdi ve burada”ya odaklanan yaklaşımlar kaçınılmaz görünüyor.

Bugün gezegenimizin hızlı bir yavaşlamaya, büyük bir küçüklüğe ve küresel bir yerelliğe ihtiyacı olduğunu söyleyebiliriz. Hızlı, büyük ve küresel bir ihtiyacın yavaş, küçük ve yerel olarak karşılanması ilk bakışta çelişkili görünebilir ancak bu çelişkili durumu anlayabilecek yeni bir zihniyete ihtiyacımız var. Hareketlerimizin küçük ceplerdeki etkisi sınırlı gibi görünebilir. Korunan mikro iklimlere uyum sağlayan canlılar diğer ekosistemlerde hayatta kalamayacağı gibi, sınırlı yerlerdeki sınırlı deneyimlerimiz tamamen farklı atmosferlerde hiçbir işe yaramayabilir. Ancak makro dünya sandığımızdan daha fazla hareket halinde; Küçük bir bölgeye özgü koşulların bir anda genel koşullara dönüştüğü, yerel deneyimlerin bir anda öncü hareketlere dönüştüğü sayısız örnek var. Nasıl ki seyahat etme özgürlüğüne sahip olmayan bir bitki, özüne ilişkin kalıtsal bilgiyi tohumlar aracılığıyla uzak yerlere yayıyorsa, yerel deneyimlerimiz de kurduğumuz modeller aracılığıyla seyahat edebilir ve zamanını bekleyebilir. Küresel salgın, özellikle iklim krizi koşullarında dış koşulların ne kadar kolay ve geniş çapta değişebileceğini göstermeye yetmiş olsa gerek. Böylece ihtiyacımız olan hızlı yavaşlama, büyük küçüklük ve küresel yerellik geçici de olsa mümkün hale geldi. Ancak buna hazırlıklı değildik. Çünkü yeni makro koşullarda hareket edebilecek, paradigmayı değiştirebilecek mikro modeller geliştiremedik. Yani endüstriyel tarım ve hayvancılık, yoğun fosil yakıt kullanımı, küresel hava trafiği gibi olgularla karakterize edilen “normal”in kendisi hakkında endişelenmeden, hızla “normal”e dönmek istedik. Soru şu; bir sonrakine hazır olacak mıyız?

*Ege Üniversitesi, Güneş Enerjisi Enstitüsü, Enerji Teknolojisi Bölümü